Τα ποτάμια της Ελλάδας είναι πηγή ζωής της Ελληνικής χερσονήσου. Στα νερά τους καθρεφτίζεται ιστορία αιώνων. Η σημασία τους τεράστια καθώς στα γάργαρα νερά τους φιλοξενούνται σπάνια είδη χερσαίας και υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας.
Με σπάνια ομορφιά που σαγηνεύει, ανέγγιχτα από τον χρόνο, τα ποτάμια της Ελλάδας ακολουθούν τη δική τους πορεία στο διάβα του χρόνου προσφέροντας όαση δροσιάς και ευκαιρία περιπλάνησης σε κάθε ταξιδιώτη που θα σταθεί στις όχθες τους.
Η Ελλάδα διαθέτει συνολικά 31 ποτάμια ενώ μόλις 5 είναι θηλυκά, τα οποία διακρίνονται για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα, την πλούσια βλάστηση και την ιστορία που τα συντροφεύει ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Ερκύνα
Για όσους έχουν επισκεφτεί την πόλη της Λειβαδιάς, έχει χαραχτεί στο παλάτι των αναμνήσεων τους η όψη του πανέμορφου γλυπτού που βρίσκεται στη μέση του ποταμού Έρκυνα φιλοτεχνημένο από τον καλλιτέχνη Σπύρο Γουριώτη απεικονίζοντας τη μυθική νύμφη Έρκυνα.
Στην Ελληνική μυθολογία η 'Ερκυνα ήταν κόρη του Τροφωνίου και ιστορείται ότι ήταν συντρόφισσα της Περσεφόνης, κόρης της θεάς Δήμητρας. Οι δυο τους έπαιζαν ανέμελα μια ημέρα με μια χήνα κοντά στην πόλη, στο άλσος του Τροφωνίου. Το πτηνό τους ξέφυγε και πήγε να κρυφτεί μέσα σε μια σπηλιά κάτω από μία πέτρα. Η Περσεφόνη σήκωσε την πέτρα για να πιάσει τη χήνα, με μία πηγή να ξεπετάγεται από τη γη: η πηγή της ‘Ερκυνας.
Στα νερά της έρχονταν να λουστούν όλοι οι πιστοί που ζητούσαν χρησμό από το Μαντείο του Τροφωνίου, το οποίο βρισκόταν σε μικρή απόσταση.
Σήμερα, το όνομα αυτό φέρει ο μικρός ομώνυμος ποταμός, ο οποίος διασχίζει τη Λιβαδειά. Το ποτάμι αυτό εξασφάλισε για πολλά χρόνια την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξη της βιομηχανίας, της βιοτεχνίας και της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων.
Σήμερα, ο ποταμός 'Ερκυνα με τις πηγές του στην περιοχή της Κρύας προσδίδει στην πόλη της Λειβαδιάς μια ξεχωριστή φυσική ομορφιά.
Αράπιτσα
Ο ποταμός Αράπιτσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ιστορία και την οικονομία της Νάουσας. Πηγάζει από το άλσος του Αγίου Νικολάου, στους πρόποδες του Βερμίου.
Ακολουθώντας μια διαδρομή δύο χιλιομέτρων ανάμεσα από καλλιέργειες, διασχίζει τη Νάουσα για να κατηφορίσει κατόπιν στον κάμπο της Ημαθίας, έως ότου απολήξει στην «Τάφρο 66», διανύοντας περίπου 10 χιλιόμετρα.
Η Αράπιτσα οφείλει το όνομα της στη σκοτεινή απόχρωση των νερών της. Το τοπίο της προκαλεί δέος σε κάθε ταξιδιώτη, καθώς σχηματίζει εντυπωσιακούς καταρράκτες και η κοίτη της μέσα στην πόλη είναι βαθιά και απότομη.
Ορισμένοι θεωρούν ότι το ποτάμι στην αρχαιότητα λατρεύονταν ως ο Θεός Όλγανος, η προτομή του οποίου βρέθηκε στην κοίτη του.
Στις όχθες της Αράπιτσας, στην περιοχή Νυμ- φαίον, υπήρξε στην αρχαιότητα η Σχολή του Αριστοτέλη, όπου ο μεγάλος φιλόσοφος δίδαξε τον Μέγα Αλέξανδρο.
Στον καταρράκτη των Στουμπάνων άφησαν την τελευταία τους πνοή πέφτοντας οι ηρωίδες Ναουσαίες το 1822 για να μην υποδουλωθούν στον Τούρκο κατακτητή.
Στα νεότερα χρόνια, τα νερά της Αράπιτσας βοήθησαν στη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη της Νάουσας, καθώς με την ενέργειά τους λειτούργησαν μεγάλες κλωστοϋφαντουργίες, μύλοι κ.λ.π. Τα νερά του ποταμού υδροδοτούν την πόλη και βοηθούν στην άρδευση του εύφορου κάμπου της.
Ζηλιάνα
Η Ζηλιάνα είναι μία βαθιά και μεγάλη σε μήκος χαράδρα μήκους 15 χιλιομέτρων περίπου, που χωρίζει τον Όλυμπο από τον κάτω Όλυμπο. Στα αρχαία χρόνια το ποτάμι ονομαζόταν Συς (αγριόχοιρος).
Κατά μήκος της κοίτης του συναντώνται πολλές εναλλαγές εικόνων και μορφολογίας. Η γέννηση του ποταμού γίνεται από το τεράστιο οροπέδιο όπου βρίσκονται η Συκαμινέα και η Καρυά.
Η εντυπωσιακών διαστάσεων λεκάνη αποτελείται από μεταμορφωμένα πετρώματα τροφοδοτώντας με μεγάλη ποσότητα το ποτάμι και δημιουργώντας πλημμυρικά φαινόμενα.
Εντυπωσιακοί ογκόλιθοι βρίσκονται διάσπαρτοι μέσα στην κοίτη. Η Ζηλιάνα μεταμορφώνεται και συνεχίζει στεγνή με φαρδιά κοίτη και μεγάλους ογκόλιθους.
Νέδα
Ένα από τα μοναδικά ποτάμια με θηλυκό όνομα στην Ελλάδα και το φυσικό σύνορο μεταξύ των Νομών Μεσσηνίας και Ηλείας, ο ποταμός Νέδα, έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής, τόσο για τους φυσιολάτρες που επιθυμούν να το διασχίσουν, όσο και για όσους αναζητούν όμορφες γαλήνιες εικόνες μέσα σε πυκνή βλάστηση, τρεχούμενα νερά και γραφικά χωριά.
Ο ποταμός Νέδα πήρε το όνομα του από τη μυθική νύμφη Νέδα, θεότητα των υδάτων και κόρη του Ωκεανού.
Σύμφωνα με τη μυθολογία η Ρέα όταν γέννησε τον Δία στο Λυκαίον όρος, εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ, προκειμένου να τον γλιτώσουν από τον πατέρα του Κρόνο που συνήθιζε να καταπίνει τα παιδιά του από φόβο μήπως τον εκθρονίσουν.
Η νύμφη Νέδα μεταμορφώθηκε σε ποτάμι και έγιναν οι μακριές πλεξούδες των μαλλιών της πανέμορφοι καταρράκτες που στολίζουν το πέρασμα του νερού στο φαράγγι.
Ο ποταμός Νέδα πηγάζει από το Λυκαίον Όρος μέσα από έναν βράχο κοντά στον χωριό Πέτρα.
Τα νερά του ακολουθούν μια εκπληκτική, μαιανδρική πορεία μέσα από στενά φαράγγια, δροσερά πλατώματα και χαράδρες πνιγμένες στη βλάστηση, περνούν κάτω από πέτρινα τοξωτά γεφύρια και μέσα από σπηλιές και δημιουργούν καταρράκτες, για να καταλήξουν μετά από μια διαδρομή 32 χιλιομέτρων στον Κυπαρισσιακό κόλπο και την παραλία της Ελαίας .
Το ποτάμι αλλού στενεύει υπερβολικά και γίνεται βαθύ και ορμητικό και αλλού πλαταίνει σχηματίζοντας γαλήνιες λιμνούλες.
Οι συνολικά τρεις καταρράκτες σε διάφορα σημεία του ποταμού Νέδα που καταλήγουν σε φυσικές πισίνες με τιρκουάζ νερά, αποτελούν τα πιο προβεβλημένα σημεία του ποταμού.
Στον ποταμό Νέδα θα συναντήσουμε μοναδική υδροχαρή βλάστηση με φτέρες, συκιές, πλατάνια, αγριοβελανιδιές, καθώς και το υπό εξαφάνιση είδος βελανιδιάς που λέγεται «Αριά». Έχει επίσης πλούσια πανίδα, αποτελούμενη από βίδρες, σπάνια ερπετά, λαγούς, κάβουρες, ακόμα και νυχτερίδες που φιλοξενούνται στο Στόμιο, μια σπηλιά μήκους περίπου 80 μέτρων κάτω από την οποία περνούν τα νερά του ποταμού.
Ο ποταμός Νέδα αποτελεί ένα από τα διαμάντια της ελληνικής φύσης, καθώς το μέρος αυτό διατηρείται παρθένο και ανέγγιχτο από την τουριστική ανάπτυξη.Κάθε καλοκαίρι τοπικοί σύλλογοι και φυσιολατρικοί όμιλοι οργανώνουν πεζοπορίες στn Νέδα.
Η διάσχιση του ποταμού αυτού, ενός από τα 5 Ελληνικά θηλυκά ποτάμια της Ελλάδας, λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του, θεωρείται από πολλούς μοναδική εμπειρία ζωής.
Ερμίτσα
Η Ερμίτσα που πηγάζει από τα Αραποκέφαλα και χύνεται στη Λυσιμαχία σημαδεύει από την αρχαιότητα τον αιτωλικό χώρο. Σύνορο ανάμεσα σε Ειτεαίους και Εοιτάνες (φύλα των Θεστιέων) σώζει ακόμα στο πέρασμά της τεκμήρια ιστορικής ζωής .
Αρδεύει και γονιμοποιεί την Αιτωλοκαρνανία. Με τα νερά της ξεδιψούσαν οι πληθυσμοί και αρδεύονταν οι καλλιέργειες στον κάμπο του Βραχωριού.
Η κατανομή του νερού της Ερμίτσας υπήρξε θέμα τριβών και ανταγωνισμών μεταξύ των μπέηδων της περιοχής.
Έτσι, έγινε συμφωνία ανάμεσα στον Αλάμπεη του Βραχωριού και τον Μουσταφά Αλή σπαχή του Μουσταφουλιού για το μοίρασμα των νερών της Ερμίτσας προκειμένου να αρδεύονται χωράφια και άνθρωποι εκατέρωθεν του χειμάρρου. Με τα νερά της Ερμίτσας κινούνταν επίσης μύλοι και μαντάνια κατά μήκος του ποταμού.
Πηγές Ερκύνα www.iefimerida.gr Αράπιτσα: Γεωλογία & Υδρογεωλογία: Νίκος Α. Κύρος/ Γεωλόγος www.medusa.libver.gr Ζηλιάνα: www.canyoning-caving.blogspot.com Νέδα www.terrabook.com Ερμίτσα www.agriniostories.gr
Ελληνικά 
English (UK)