Τα Ελληνικά σπήλαια διαθέτουν μία ξεχωριστή θέση στο περιβάλλον . Ως γεωλογικό φαινόμενο τα σπήλαια, έχουν άμεση σχέση με την ποιότητα ζωής και το υπόγειο νερό που αντλείται με τις γεωτρήσεις.
Ως σπήλαιο ορίζεται οποιαδήποτε φυσική κοιλότητα στο εσωτερικό της γης, στην οποία μπορεί να έχει πρόσβαση ο άνθρωπος.
Περιπέτεια και μυστήριο. Πέπλα που οι πτυχές τους αγκαλιάζουν το εσωτερικό της Γης και διεγείρουν την φαντασία του ανθρώπινου νου για εξερεύνηση. Το άγνωστο και το δύσκολο άλλωστε δρούσε καταλυτικά μαγνητίζοντας τους τολμηρούς πρωτοπόρους.
τέκοντας αγέρωχα και αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου, το εσωτερικό τους αποκαλύπτει θαυμάσια ευρήματα της Παλαιολιθικής, της Νεολιθικής περιόδου αλλά και της εποχής του Χαλκού.
Σπήλαιο Λιμνών/ Καλάβρυτα
Με φυσική ομορφιά που σαγηνεύει, το Σπήλαιο των Λιμνών ξετυλίγει το δικό του μίτο αφού τόσο η τοποθεσία, τα ευρήματα και η απαράμιλλη ομορφιά του υφαίνουν αρχαίους μύθους.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, οι θυγατέρες του βασιλιά της Τίρυνθας Προίτου, η Λυσίππη, η Ιφινόη και η Ιφιάνασσα, βρήκαν καταφύγιο σε μια σπηλιά στα Αροάνια, πάνω από τη Νώνακρι, όταν κατελήφθησαν από μανία, για τιμωρία, επειδή καυχήθηκαν ότι το παλάτι τους ήταν ωραιότερο από τον ναό της Ήρας.
Η μανία τους μεταδόθηκε σε όλες τις γυναίκες της περιοχής του Άργους και η μεγαλύτερη κόρη πέθανε από τις κακουχίες. Ο Μεσσήνιος θεραπευτής και μάντης Μελάμπους, με απόκρυφες θυσίες και καθαρμούς έφερε τις κόρες του Προίτου κάτω, σε μια θέση που λεγόταν Λουσοί και ήταν στην αρχαιότητα ακμαία πόλη.
Το "Σπήλαιο των λιμνών" βρίσκεται στο χωριό Καστριά της Αχαΐας, σε απόσταση 17 χιλιομέτρων από τα Καλάβρυτα.
Ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης με μυστηριώδεις στοές και παράξενους σταλακτιτικούς σχηματισμούς που ακολουθεί τον δικό του ρου στην ιστορία. Απολιθωμένα οστά ανθρώπου και ζώων μεταξύ των οποίων και Ιπποπόταμου εντάσσονται στα σημαντικότερα ανθρωπολογικά και αρχαιολογικά ευρήματα.
Η πρώτη αποστολή για την εξερεύνηση του σπηλαίου έγινε το 1964 από κατοίκους της τότε Κοινότητας των Καστριών, με πρωτοβουλία του Βασίλη Τεμπέλη, και ολοκληρώθηκε το 1965 από τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύνδεσμο, με συμμετοχή Ελλήνων και ξένων σπηλαιολόγων.
Προχωρώντας στο εσωτερικό, όλο και περισσότερο, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει την ιδιαίτερη μορφολογία ενός σπηλαίου που έχει διανοίγει κατά μήκος ρήγματος και γι' αυτό έχει μικρό πλάτος και πανύψηλη οροφή. Οι λιθωματικοί «καταρράκτες» είναι εδώ το πιο συνηθισμένο μοτίβο, αφού είναι φυσικό το νερό να «πετρώνει», έτσι όπως εισβάλλει στο εσωτερικό του σπηλαίου, από διαφορετικά σημεία στα πλάγια και την οροφή.
Τα τοιχώματα του σπηλαίου είναι στολισμένα με θαυμάσια σταλακτιτικά συμπλέγματα, που προκαλούν τα μάτια και τη φαντασία να δημιουργήσει τις δικές της εικόνες, καθώς ο επισκέπτης περνά ανάμεσα σ' αυτό το πέτρινο δάσος το γεμάτο εκπλήξεις, βαδίζοντας επάνω σ' έναν ασφαλή διάδρομο. Στο τέλος αυτού του διαδρόμου βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το «Κάστρο», έναν από τους πιο εντυπωσιακούς σχηματισμούς στο δάπεδο, που θυμίζει επάλξεις φρουρίου.
Σπήλαιο Περάματος/ Ιωάνννινα
Το Σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων στο ομώνυμο προάστιο Πέραμα, επάνω στο λόφο Γορίτσα. Τα πόδια του λούζει η λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων, που έγινε ξακουστή με το θρύλο της Κυρά-Φροσύνης και του Αλή Πασά.
Παλαιοί κάτοικοι των Ιωαννίνων, διηγούνται ότι η είσοδος του Σπηλαίου ήταν γνωστή πριν από το 1900 και ότι ο μπέης Χολιάσης Εφέντης την έκλεισε περί το 1907 για λόγους ασφαλείας. Από τότε όμως τίποτα δε θύμιζε την ύπαρξή του. Γνωστό έγινε κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1940) από κατοίκους του χωριού οι οποίοι κρύβονταν στα κοιλώματα του λόφου Γκορίτσα, για να προφυλαχθούν από τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων.
Τα πλουμιστά στολίδια της μάνας Γης απλώνονται σε ένα τριώροφο παλάτι που συγκαταλέγεται στα ομορφότερα των Βαλκανίων.
Μεγαλόπρεποι διάδρομοι, εκτεταμένοι θάλαμοι καθώς και ο πλούσιος στολισμός του παρέπεμπαν σε πολυτελές παλάτι, όπου μόνο χθόνιοι θεοί θα μπορούσαν να κατοικούν. Έτσι λοιπόν το Σπήλαιο Περάματος αφιερώθηκε στον Πλούτωνα και την Περσεφόνη.
Το Σπήλαιο Περάματος απαριθμεί 19 είδη σταλακτιτών και σταλαγμιτών, τη στιγμή που σε άλλα σπήλαια συναντώνται 6 -10 είδη.
Σπήλαιο Δράκου/Καστοριά
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά και αξιοποιημένα Ελληνικά σπήλαια είναι το Σπήλαιο Δράκου στην Καστοριά.
Σύμφωνα με την παράδοση και αφήγηση του λαογράφου Δ.Γιαννούση πριν από πολλά πολλά χρόνια, η σπηλιά ήταν χρυσωρυχείο το οποίο φύλαγε ένας δράκος. Το τέρας ανέπνεε και έβγαζε από το στόμα του φλόγες και δηλητηριασμένους ατμούς σε όποιον τολμούσε να βρεθεί στο κατώφλι του…
Ο πρώτος βασιλιάς της πόλης, ο Κάστωρ, για να διασκεδάσει τον φιλοξενούμενο αδερφό του Πολυδεύκη, θέλησε να του δείξει τη σπηλιά. Ανακοίνωσε λοιπόν ότι, όποιος τολμούσε να τα βάλει με τον δράκο και να τον εξουδετερώσει, θα κέρδιζε δώρα πολλά. Τότε, παρουσιάστηκε ένας νεαρός γεροδεμένος ο οποίος πάλεψε άγρια με τον δράκο και τελικά κατάφερε να τον χτυπήσει θανάσιμα με το δόρυ του, ρίχνοντας τον νεκρό στα νερά της λίμνης.
Το σπήλαιο εκτείνεται σε μια διαδρομή 300 μέτρων όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει έναν εντυπωσιακό πλούτο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Η θερμοκρασία εντός του σπηλαίου διατηρείται σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, μεταξύ 16 – 18 ⁰C, ενώ η υγρασία ανέρχεται στο 90 %. Προκειμένου να αναπληρώνεται κατάλληλα ο αέρας, δεν επιτρέπεται να βρίσκονται ταυτόχρονα, εντός του σπηλαίου, περισσότερα από 12 άτομα.
Μέσα στη σπηλιά σχηματίζονται 7 μικρές υπόγειες λίμνες ενώ είναι το μοναδικό σπήλαιο στην Ελλάδα με λίμνες γλυκού νερού. Διαθέτει 10 αίθουσες (η μεγαλύτερη με διαστάσεις 45×17μ), 3 γέφυρες (μία πλωτή) και 5 σήραγγες.
Πρόκειται για ένα από τα πιο σύγχρονα και εντυπωσιακά σπήλαια των Βαλκανίων, εξοπλισμένο με ιδιαίτερα εξελιγμένες εγκαταστάσεις και σύστημα ανακύκλωσης αέρα που επιτρέπει τη διατήρηση της φυσικής κατάστασης του σπηλαίου ενώ ταυτόχρονα αποτρέπει τη διάβρωση στο εσωτερικό του.
Σπήλαιο Αντιπάρου
Το θρυλικό σπήλαιο του νησιού βρίσκεται στο μεσαίο τμήμα της ανατολικής Αντιπάρου και έχει ιστορία που χάνεται στα βάθη της αρχαίας Ελλάδας και της Παλαιολιθικής εποχής.
Μέσα στο σπήλαιο υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν την προϊστορική ύπαρξη του, όπως τα κοχύλια και τα ανθρώπινα οστά που ανακαλύφθηκαν κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές και μπορούν πλέον να προβληθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Παροικίας της Πάρου. Κατά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το σπήλαιο είχε πολλούς επισκέπτες, καθώς υπάρχει και μια επιγραφή η οποία καταδεικνύει πως ο Αρχιλόχος, ο μεγάλος λυρικός ποιητής του 7ου αιώνα π.Χ., γεννήθηκε στην Πάρο.
Το σπήλαιο της Αντιπάρου είναι το μόνο κατακόρυφο σπήλαιο σε όλη την Ευρώπη με βάθος περίπου 85 μέτρων. Το σπήλαιο είναι ένα φυσικό θαύμα που φιλοξενεί τους πιο εκλεκτούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες που το κάνουν ένα από τα ωραιότερα φυσικά μουσεία στην Ελλάδα. Στο Σπήλαιο Αντιπάρου θα βρείτε τον παλαιότερο σταλακτίτη της Ευρώπης που εκτιμάται ότι είναι 45 εκατομμυρίων ετών.Τα σχήματα και οι μορφές των σταλαγμιτών και σταλακτιτών επηρεάζονται από την κλίση του εδάφους.
Σπήλαιο του Ορφέα/ Σέρρες
Tο σπήλαιο του μυθικού Ορφέα, του εκπροσώπου της τραγουδιστικής τέχνης της λύρας, βρίσκεται στην περιοχή Πετρωτό Αλιστράτης του Νομού Σερρών.
Ένας απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς χώρος που η αργή αλλά ανίκητη δύναμη του νερού έχει λαξεύσει σταλαγμίτες 45.000 ετών, σε εκπληκτικούς σχηματισμούς.
Το Σπήλαιο εντόπισαν το 1976 Αυστριακοί επιστήμονες και η εξερεύνηση του συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Πρόκειται για μια οριζόντια, δαιδαλώδη σπηλιά, με συνολικό μήκος 300 μέτρα και πλάτος που κυμαίνεται από 20 μέτρα έως 30 μέτρα.
Πέραν όμως της φυσικής ομορφιάς, το Σπήλαιο του Ορφέα είναι ένα «σεντούκι» που προστατεύει καλά σημαντικά μυστικά της ανθρώπινης ιστορίας. Από τις έρευνες της Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, βρέθηκαν μέσα στο σπήλαιο ευρήματα που αποκαλύπτουν ότι άνθρωποι έζησαν εκεί ακόμη και 9.000 χρόνια πριν.
Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος εποχιακής εγκατάστασης και άσκησης γεωργοκτηνοτροφικών εργασιών και ως χώρος αποθήκευσης.
Σπήλαιο Αγγίτη/Δράμα
Το σπήλαιο βρίσκεται 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Δράμας και είναι το μόνο εκμεταλλεύσιμο ποτάμιο σπήλαιο στην Ελλάδα.
Το μέρος είναι εντυπωσιακό στο σπήλαιο και ο επισκέπτης, όσο κινείται σ ένα διάδρομο πάνω από το ποτάμι και ενάντια της ροής του νερού, παρακολουθεί τη φυσική διακόσμηση στο Σπήλαιο η οποία κυριαρχείται από λευκούς και κόκκινους σταλακτίτες διαφόρων μορφών.
Η «αίθουσα του τροχού», η οποία συνδέεται μέχρι και σήμερα με την κύρια περιοχή του σπηλαίου με ένα διάδρομο, οφείλει το όνομά της στην παρουσία ενός μεγάλου υδραυλικού τροχού διαμέτρου 8 μέτρων, ο οποίος κάλυπτε την παροχή νερού και τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής από την Οθωμανική εποχή.
Εντός αυτού του εντυπωσιακού ανοίγματος στην οροφή της αίθουσας, διαστάσεων 8×12μέτρων, τοποθετείται πιθανή είσοδος των γύρω χωριών και μυστική πρόσβαση από την ακρόπολη που βρίσκεται πάνω από την σπηλιά στο ποτάμι. Εξίσου εντυπωσιακό είναι το τοξωτό άνοιγμα όπου ξεχειλίζουν με ορμή τα νερά στον κάμπο δημιουργώντας μια όαση δροσιάς με δέντρα, λεύκες και ιτιές στο περιβάλλον του σπηλαίου, ιδανικό για τη χαλάρωση των επισκεπτών.Μέσα στο σπήλαιο φιλοξενούνται ευκαιριακά ή ζουν μόνιμα 37 είδη ζώων, κυρίως μικροπανίδα, εκ των οποίων έξι είδη έγιναν για πρώτη φορά γνωστά στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.
Ελληνικά 
English (UK)